Rozmowy o raku

Sejm. Rozmowy o raku. Zawsze są trudne. Szczególnie kiedy rak dotyka nas samych, kogoś z rodziny, przyjaciół czy sąsiadów.

W chorobach onkologicznych najbardziej liczy się czas i dostęp do nowoczesnych terapii.

Za mną dwa ważne spotkania.

Pierwsze z panią Małgorzatą Maksymowicz, która prowadzi portale w SM o raku płuc, dzięki czemu jest głośnym głosem pacjentów. Rozmawiałyśmy o tym, w jaki sposób dotrzeć do miejsca, w którym kilka tysięcy chorych na raka (w tym na raka płuca ok. 1500) zyskało szansę na immunoterapię – nowoczesne leczenie, dostępne już i refundowane w kilku polskich programach lekowych?

Czy pójść w kierunku dopisania badania statusu PD-L1 do koszyka wysokospecjalistycznych badań immunohistochemicznych. Czy należy dokonać zmiany w zał. nr 7 do zarz. nr 1/2022/DSOZ Prezesa NFZ z 03.01.2022 r. zmieniając wyraz „genetyczne” na „predykcyjne”. O tym mówiła mi pani Małgorzata.

Ja z kolei będę pytać resort zdrowia czy będzie podejmował te kierunki działań. Warto wiedzieć. Każdej doby w Polsce umiera na raka płuca ponad 60 osób. Rocznie 20-23 tysiące nowych zachorowań i podobna liczba zgonów. W 2020 r. tylko połowa osób z rozpoznanym rakiem płuca była poddana jakiejkolwiek terapii. Rak płuca nie daje znaków ostrzegawczych. Klasyczne, znane powszechnie objawy pojawiają się, gdy rak jest już rozsiany i wynik walki o życie jest właściwie przesądzony.

Organizacje lekarzy i pacjentów, politycy i specjaliści formułują postulaty, których realizacja ma służyć przyspieszeniu i poprawie jakości profilaktyki, diagnostyki i leczenia raka płuca, m.in.:

Pilne utworzenie specjalistycznych ośrodków leczenia raka płuca.

Zapewnienie realnego, równego dostępu do rzetelnej i szybkiej diagnostyki obrazowej, patomorfologicznej i genetycznej, profesjonalnej bronchoskopii i torakochirurgii.

Zapewnienie prawidłowej wyceny diagnostyki.

Chorym z rakiem płuca szanse na skuteczne leczenie odbiera:

Zwodnicze, uspokajające badania/opisy badań rtg, ograniczony dostęp do pulmonologów

Długie oczekiwanie na badania diagnostyczne i ich opisy.

Niska dostępność niskodawkowej tomografii komputerowej.

Drugie spotkanie dotyczyło raka dróg żółciowych, który jest pierwotnym nowotworem wątroby. W spotkaniu uczestniczyli: dr n. med. Leszek Kraj – onkolog kliniczny z Kliniki Onkologii WUM, Iga Rawicka Prezes Fundacji EuropaColon Polska i Adrianna Tomasik.

Warto wiedzieć. Klasyfikacja raka dróg żółciowych zależy od odcinka przewodu żółciowego, w którym rozwinęła się choroba.

Większość zachorowań występuje po 40. roku życia, z czego ponad 85 proc. dotyczy osób, które ukończyły 60 lat. Szacuje się, że rak dróg żółciowych stanowi ok 1 proc. wszystkich nowotworów – jest więc mało znaną i rzadką chorobą, której objawy nie są oczywiste.

Liczba nowych przypadków raka dróg żółciowych w Polsce szacowana jest na 1750 rocznie.Ważnym aspektem, na który zwracają uwagę specjaliści, jest problem otyłości – wskazywanej jako istotny czynnik ryzyka rozwoju raka dróg żółciowych: ryzyko zachorowania u kobiet z nadwagą jest o ok. 25% wyższe, natomiast u kobiet z otyłością ryzyko wzrasta aż do 63%. Dlatego rozwiązanie problemu otyłości ma kluczowe znaczenie dla zmniejszenie częstości występowania i poprawy wyników leczenia raka dróg żółciowych.

Eksperci podkreślają, że obecnie najskuteczniejszą metodą leczenia tego nowotworu jest radykalna operacja, która pozwala na jego usunięcie, ale nawet wśród tej grupy odsetek nawrotów pozostaje nadal wysoki. Badania kliniczne prowadzone w ostatnich latach otwierają nowe perspektywy i nadzieję, na wyczekiwane zmiany w możliwościach i schematach leczenia tego nowotworu.

Przełom nastąpił w 2022 roku, ponieważ po raz pierwszy od ponad dekady w pierwszej linii leczenia zaawansowanego raka dróg żółciowych pojawił się lek istotnie wydłużający życie chorych. W oparciu o wyniki badania klinicznego wskazano, że dodanie immunoterapii do dotychczasowego standardu leczenia, jakim jest chemioterapia, istotnie wydłuża przeżycie całkowite. Niestety immunoterapia nie jest obecnie refundowana w Polsce. Włączenie immunoterapii z pewnością daje większe szanse tej grupie pacjentów, dla których to jedyna szansa na dłuższe życie z chorobą. Czy będzie? O to będę pytać w Ministerstwie Zdrowia. Rozmawialiśmy o wyzwaniach oraz kierunkach działania w poprawie diagnostyki i leczenia raka dróg żółciowych. Z pewnością:

Należy skupić się na rozwijaniu metod wcześniej diagnozy, w tym na poszukiwaniu markerów nowotworowych oraz ulepszaniu technik obrazowych.

Istnieje potrzeba wdrażania dostępnych, nowoczesnych metod leczenia oraz prowadzenia dalszych badań klinicznych, mających na celu odkrycie nowych terapii, w tym terapii ukierunkowanych molekularnie.

Konieczne jest opracowanie i wdrażanie wytycznych postępowania u pacjentów z rakiem dróg żółciowych, co może poprawić jakość opieki nad pacjentami i ułatwić porównywanie wyników lecenia na różnych etapach.

Konieczne jest prowadzenie kampanii zwiększających świadomość społeczną, dzięki którym możemy przyczynić się do wcześniejszego rozpoznania choroby.

W grudniu 2023 r. Fundacja EuropaColon Polska zainicjowała kampanię społeczną „Uwaga na drogi żółciowe”, która jest swoistego rodzaju nawigatorem po meandrach związanych z chorobą na różnych jej etapach. Stworzona strona www.zoltedrogi.pl to pierwsze rzetelne miejsce dla pacjentów w internecie, które w sposób kompleksowy odnosi się do potencjalnych czynników ryzyka, diagnostyki, metod leczenia oraz wsparcia pozafarmakologicznego, dzięki czemu pacjenci mogą poczuć się mniej zagubieni i bezpieczniej w całym procesie diagnostyczno-terapeutycznych.