Nowa Ruda/ Kłodzko.
Z burmistrzem Nowej Rudy rozmawialiśmy o projekcie ustawy o dochodach jednostek samorządu terytorialnego, który ma na celu wprowadzenie do porządku prawnego regulacji zapewniających stabilny system finansowania jednostek samorządu terytorialnego. Oparty na transparentnych i uczciwych – nie politycznych, według uznania kryteriach. Nie „kartonowych czekach”, a przejrzystym wsparciu państwa. Samorządy odpowiadają bowiem za świadczenie większości podstawowych usług publicznych dla mieszkańców. Obecnie obowiązująca ustawa z dnia 13 listopada 2003 r. o dochodach JST funkcjonuje od ponad 20 lat. Z uwagi na dynamicznie zmieniające się otoczenie społeczno-gospodarcze oraz prawne, system ten wymaga dostosowania do obecnych realiów. O zmianę wnioskują od wielu lat środowiska naukowe oraz w szczególności same JST, które postulują przeprowadzenie stosownych refom.
Zmiany systemu podatkowego przeprowadzone w latach 2019-2022 miały istotny wpływ na poziom dochodów własnych JST. Stosowane rozwiązania dotyczące uzupełniania środków finansowych dla JST nie sprzyjały stabilności, przejrzystości oraz przewidywalności prowadzenia gospodarki finansowej przez samorządy. Działania te miały charakter tymczasowy. W efekcie samorządy nie wiedziały, na jakie wsparcie mogą liczyć w danym roku, co wpływało negatywnie na realistyczność budżetów i wieloletnich prognoz finansowych JST.
Dlatego też koniecznym jest zbudowanie nowego systemu finansowania zadań realizowanych przez JST, gwarantującego samodzielność finansową i stabilizację dochodów JST, na co również wskazywała Najwyższa Izba Kontroli w wystąpieniu pokontrolnym P/23/049 – Prawidłowość zapewnienia jednostkom samorządu terytorialnego finansowania zadań publicznych.
Główne cele proponowanych zmian to:
Cel 1 Wzmocnienie i ustabilizowanie finansów JST poprzez zwiększenie dochodów własnych, od których zależą możliwości realizacji zadań i rozwoju samorządów. Zgodnie z rozwiązaniami proponowanymi w projekcie głównym źródełem dochodów JST będą dochody podatkowe, zaś subwencje z budżetu państwa będą mieć charakter uzupełniający.
Cel 2 Oparcie zasilenia finansowego JST na dochodach wynikających z lokalnej bazy podatku dochodowego od osób fizycznych i podatku dochodowego od osób prawnych, co istotnie ustabilizuje dochody JST z tytułu udziału w PIT i CIT oraz uwolni je od wpływu zmian podatkowych.
Cel 3 Obiektywne i algorytmiczne naliczanie środków finansowych dla każdej JST. Konieczne jest przywrócenie systemowi dochodów JST przejrzystości, apolityczności i adekwatności kryteriów podziału środków. Proponowany w projekcie system dochodów JST oparty jest na obiektywnych parametrach (mierzalnych za pomocą danych statystycznych i niepodatnych na manipulacje).
Cel 4 Zapewnienie lepszej alokacji środków publicznych. Proponowany w projekcie system dochodów JST uwzględnia m.in. specyfikę poszczególnych kategorii JST, obejmując przy tym nie tylko kwestię zróżnicowań dochodowych ale również – pomijaną w obecnym systemie – kwestię potrzeb wydatkowych JST wynikających z realizowanych zadań.
Cel 5 Uelastycznienie systemu oraz ograniczenie nadmiernie rozbudowanego przepływu środków pomiędzy budżetem państwa a JST. W obecnym systemie dochodów JST, zamożne samorządy dokonują wpłat do budżetu państwa (tzw. janosikowe), a jednocześnie są beneficjentami tych środków. Proponowane w projekcie rozwiązania zmierzają do ograniczenia przepływów środków pomiędzy samorządami a budżetem państwa, tak by samorządy nie dokonywały wpłat do budżetu państwa.
Cel 6 Zwiększenie wpływu Strony Samorządowej na podział środków dla JST. Projekt przewiduje wprowadzenie do systemu dochodów JST rozwiązań stwarzających możliwość podziału – przy udziale Strony Samorządowej – środków finansowych w zależności od zmieniających się z roku na rok warunków realizacji zadań w JST.
W konsultacjach, opiniowaniu wezmą udział samorządy w całej Polsce, bezpośrednio lub przez swoje związki: Związek Miast w Polsce czy Związek Powiatów w Polsce. Dzisiejszą rozmowę wykorzystaliśmy na analizę projektu.
Dziś też odbyłam spotkanie w starostwie powiatowym w Kłodzku ze starostą Małgorzatą Jędrzejewską – Skrzypczyk i etatowym członkiem Zarządu Michałem Cisakowskim. Powiaty również będą beneficjentem zmian. Czekam na uwagi do projektu od wszystkich jednostek samorządu terytorialnego.
